Άρθρο στην Εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ στις 5/2/2014.
Ανακοινώθηκε στις
29/1/2014 από τον αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής
Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) σχέδιο Νόμου με τίτλο ‘’Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική
πολεοδόμηση – Βιώσιμη ανάπτυξη, εγκαταλελειμμένοι οικισμοί και Οικοδομικοί
Συνεταιρισμοί – Χρήσεις Γης’’, με το τέταρτο μέρος αυτού το σχετικό με τις “Χρήσεις
Γης” να παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Το ιδιαίτερο
ενδιαφέρον προέρχεται από του ότι αναδιατάσσονται πλήρως λειτουργίες και
δραστηριότητες που επιτρέπονται στον ιστό των πόλεων και τροποποιείται ριζικά το
ισχύον για το θέμα των χρήσεων γης Προεδρικό Διάταγμα 23.2.1987...
Οι
χρήσεις γης είναι ένα από τα
σπουδαιότερα (αν όχι το σπουδαιότερο) εργαλεία του Πολεοδομικού σχεδιασμού. Επηρεάζουν
την λειτουργία της πόλης σε όλους τους τομείς (κατοικία, εργασία, ψυχαγωγία,
οικονομία, μετακινήσεις, εκπαίδευση, πρόνοια, υγεία, αθλητισμό, επενδύσεις,
εμπόριο). Εκ της σπουδαιότητας αυτής απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή όταν αλλάζει
η νομοθεσία ώστε να προσαρμοστεί στις νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και
έκφραση γνώμης ιδίως από τις ηγεσίες των μεσαίων και μεγάλων πόλεων και τους
εμπλεκόμενους φορείς.
Επειδή
δε η μεγάλη αυτή αλλαγή, που αφορά όχι μόνο το απώτερο μέλλον μιας πόλης αλλά
και το παρόν (μια και θα είναι άμεσα εφαρμοστέες οι νέες ρυθμίσεις), θα
συντελεστεί με τον ανωτέρω Νόμο μετά την ψήφισή του, χρειάζεται λόγω της
σοβαρότητας του θέματος άμεση κατάθεση απόψεων Δήμων και φορέων του τεχνικού
και παραγωγικού κόσμου καθώς και αντίληψη
από τους ανθρώπους κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των τεραστίων αλλαγών που
θα επιφέρει στη δομή, τη μορφή και τη λειτουργία των πόλεων.
Το
θέμα δεν είναι καινούργιο. Οι χρήσεις γης επιχειρήθηκε να τροποποιηθούν με ΠΔ
δυο χρόνια πριν, στις αρχές του 2012 από την προηγούμενη κυβέρνηση, και το
οποίο τελικά αποσύρθηκε έπειτα από μεγάλες αντιδράσεις.
Στο
ερώτημα γιατί επανέρχεται το θέμα των χρήσεων γης και μάλιστα με τη μορφή Νόμου
η πρώτη απάντηση, που δίνει και ο εισηγητής Αναπληρωτής Υπουργός, αφορά τον
εκσυγχρονισμό της υπάρχουσας νομοθεσίας περί χρήσεων γης. Καθαρά παραπλανητική
απάντηση γιατί αν ήταν αληθής, οι προτάσεις του νόμου θα ήταν προς τελείως
διαφορετική κατεύθυνση. Η δεύτερη απάντηση πρέπει να ψαχθεί στο Μνημόνιο, στις
εντολές δηλαδή των πραγματικά κυβερνόντων την Ελλάδα. Βλέπουμε στο κείμενο του
μνημονίου με ελάχιστες λέξεις πως προδιαγράφουν την χωροταξική και πολεοδομική
πολιτική της χώρας: «η πολεοδομική
πολιτική τροποποιείται ώστε να εξυπηρετούνται οι ανάγκες της αγοράς και των
επιχειρήσεων».
Το
σχέδιο Νόμου αποτελείται από 44 άρθρα και τα 24 από αυτά αφορούν τις χρήσεις
γης (το ισχύον ΠΔ έχει 12) και με το 11
σελίδων παράρτημα με τους πίνακες των ΚΑΔ (Κωδικοί Αριθμοί Δραστηριοτήτων) που
το συνοδεύει, παρεμβαίνει σε όλους τους τομείς χρήσεων γης και τροποποιεί δυναμικά τις μέχρι τώρα αντιλήψεις.
Η
πλήρης ανάλυση των επί μέρους κατηγοριών χρήσεων γης ανά περιοχές (πχ αμιγούς κατοικίας,
πολεοδομικά κέντρα, μεταφορές κλπ) που προτείνονται δεν είναι δυνατή στα
πλαίσια ενός άρθρου. Επειδή όμως στο μεγαλύτερο ποσοστό των πολεοδομημένων
εκτάσεων των πόλεων είναι χαρακτηρισμένο ως “Γενική Κατοικία” και στις περιοχές αυτές κατοικεί το σύνολο σχεδόν
του πληθυσμού κάθε πόλης, έγινε ο επισυναπτόμενος πίνακας με το τι ισχύει και
το τι προτείνεται να γίνει ώστε και ο μη ειδικός στα πολεοδομικά να κάνει
συγκρίσεις και να αντιληφθεί τις επιπτώσεις που θα επέλθουν στην μορφή της
πόλης από τις νέες διατάξεις.
Επικεντρώνομαι
σε ορισμένα που θεωρώ πάρα πολύ σοβαρά.
Η
πόλη του Βόλου τις τρεις τελευταίες δεκαετίες έκανε σοβαρή και επίπονη
προσπάθεια να βγάλει τα συνεργεία αυτοκινήτων εκτός πόλης. Με τις νέες
ρυθμίσεις, όπως φαίνεται στο α/α 14 του πίνακα, επιτρέπονται συνεργεία
αυτοκινήτων στις περιοχές γενικής κατοικίας (δηλαδή στο σύνολο σχεδόν της
πόλης). Τούτο σημαίνει ότι στη Ρήγα Φεραίου ή στην Μαγνήτων ή στην Λ. Βύρωνος ή
σε οποιοδήποτε δρόμο της πόλης (σχεδόν) μπορούν να γίνουν συνεργεία
αυτοκινήτων!
Μεγάλος
θόρυβος έγινε τα τελευταία χρόνια για τα πολυκαταστήματα
και τις υπεραγορές σε περιοχές γενικής
κατοικίας. Μετά από πρότασή μου στη Β’ φάση του νέου Γενικού Πολεοδομικού
Σχεδίου Βόλου πέρασε ότι τα εμπορικά καταστήματα (όπως ορίζονταν στο ΠΔ χρήσεων
γης του 1987) να είναι μέχρι 300
m2 .
Με τις νέες ρυθμίσεις ονομαστικά
επιτρέπονται πολυκαταστήματα και υπεραγορές, ανεξαρτήτου επιφανείας δόμησης,
στις περιοχές αυτές. Στο προ διετίας προταθέν Προεδρικό Διάταγμα (που
αποσύρθηκε) προτείνονταν για τις χρήσεις αυτές μέχρι 800 m2 συνολικής επιφανείας δόμησης ανά
οικόπεδο. Βεβαίως δεν χρήζει ανάλυσης τι
σημαίνει αυτό για τους μικροεπαγγελματίες των συνοικιών ή τι ευκαιρία επέκτασης
είναι για τις πολυεθνικές, ούτε πρέπει να στύψουμε το μυαλό μας για το πώς
γράφτηκε και ποιους εξυπηρετεί η διάταξη αυτή.
Το
σχέδιο Νόμου θα είναι ανοικτό για διαβούλευση για 10 ημέρες, δηλαδή μέχρι 14/2/2014.
Τίθεται
το ερώτημα για το αν η Τοπική Αυτοδιοίκηση, κατά κύριο λόγο, θα πάρει θέση ΤΩΡΑ
ή όταν αρχίσουν να εκδίδονται άδειες συνεργείων και λοιπών κτιρίων χρήσεων μη αποδεκτών
στις περιοχές “Γενικής Κατοικίας” θα
«τραβάει τα μαλλιά της» μαζί με τους πολίτες (για όσους από αυτούς έχουν);
Ενδιαφέρον
θα έχει και η στάση των βουλευτών που παρότι η μνημονιακή κατεύθυνση του
νομοσχεδίου είναι εμφανής, τουλάχιστον γιαυτούς που διαβάζουν, δεν πρέπει να
υπάρξει περιθώριο για δηλώσεις που ακούσαμε τελευταία του τύπου «εγώ είμαι γιατρός και δεν κατάλαβα τι
ψήφισα».
Τέλος
μερικές παρατηρήσεις και σχόλια για τη συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο Βόλου
για τη Β φάση της Αναθεώρησης του
Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Βόλου, παραβλέποντας τα επικριτικά σχόλια
ορισμένων που λένε ότι η συζήτηση αυτή έγινε γιατί την επαύριο υπήρχε διημερίδα
για την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη της πόλης και έπρεπε κάτι παρουσιαστεί
και στα θέματα πολεοδομίας ή άλλων που λένε ότι τρία χρόνια είναι ικανότατο
διάστημα που δεν μπορεί να δικαιολογήσει περεταίρω καθυστερήσεις ενόψει και των
επικείμενων τοπικών εκλογών.
Η
πληθυσμιακή εξέλιξη του ΠΣΒ, με χρονικό ορίζοντα το 2021, έχει εκτιμηθεί κατά
το Α’ Στάδιο της μελέτης σε 165.306 κατοίκους. Τούτο έγινε γιατί ο χρονικός
ορίζοντας προβλέψεων της μελέτης είναι το 2021. Δεν μπορούμε να ακούμε
Δημοτικούς συμβούλους να μιλάνε στα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις για 30 και 40
χρόνια επηρεασμού. Το να κρύψεις την περί των πραγμάτων άγνοια, χωρίς να
μελετάς συνεχώς, χρειάζεται και λίγο ταλέντο.
Όπως
είχαμε πει και κατά τη συζήτηση στην Α Φάση της μελέτης το μόνο ιδιαίτερο
ενδιαφέρον που θα προκύψει και οι συγκρούσεις που θα γίνουν στη Β φάση της
μελέτης θα αφορούν τις περιοχές επεκτάσεων της πόλης. Έτσι και έγινε. Βέβαια οι
επεκτάσεις της πόλης προκύπτουν από τις ανάγκες τις πληθυσμιακής αύξησης. Για
ποια πληθυσμιακή αύξηση θα μιλήσουμε τα επόμενα χρόνια όταν τα δημογραφικά
στοιχεία δείχνουν ισχυρότατη τάση μείωσης του πληθυσμού; Παρότι οι μελετητές
έκαναν «φιλότιμες προσπάθειες» να
φτάσουν τον πληθυσμό στις 165.000 το 2021 (και έτσι να τεκμηριώσουν στοιχειωδώς
τις προτεινόμενες επεκτάσεις), αν ο πληθυσμός διατηρηθεί, το 2021, στα σημερινά
επίπεδα των 145.000 κατοίκων περίπου (περιλαμβανομένων και των πρώην Δήμων
Αρτέμιδας και Ν. Αγχιάλου που δεν εμπεριέχονται στη μελέτη αυτή) θα είναι
ευτύχημα.
Η
συζήτηση για τη χωροθέτηση των Δικαστηρίων αποτελεί σημιακή προσέγγιση και δεν
νομίζω ότι στο επίπεδο Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου τέτοιες προσεγγίσεις είναι
δόκιμες εκτός αν αφορούν χωροθετήσεις Διοικητικών κέντρων για τα οποία δεν
είδαμε να δίδεται ιδιαίτερη έμφαση. Η χρήση των αθλητικών χώρων των Βορείων
Συνοικιών έστω και σαν βαθμολογημένη πρόταση (βλέπε ομάδα εργασίας Δήμου Βόλου
με τη πρότασή της για χρήση του αθλητικού χώρου της Γιάννη Δήμου με ποταμό
Άναυρο για χρήση Δικαστηρίων) αποτελεί παράλογη ενέργεια. Για μια φορά ακόμη
τονίζουμε ότι οι αθλητικοί χώροι προβλέφτηκαν από τη πολεοδομική μελέτη των
Βορείων Συνοικιών για την εκτόνωση των αναγκών σε άθληση των κατοίκων των νέων
περιοχών αλλά κυρίως των κατοίκων των γειτονικών πυκνοδομημένων περιοχών, τα
ρυμοτομικά σχέδια των οποίων δεν είχαν τέτοιες προβλέψεις. Φαίνεται ότι κάποιοι
αγωνίζονται να κερδίσουν τον τίτλο του εξολοθρευτή αθλητικών χώρων (βλέπε
και τη περίπτωση του αθλητικού χώρου στο τέρμα της Κουντουργιώτου στη συνοικία
της Χιλιαδούς). Οι χώροι αυτοί στη Νέα Δημητριάδα, το Καραγάτς, τον Αγ.
Βασίλειο-Καλλιθέα και τη Χιλιαδού αποτελούν παρακαταθήκη για τη πόλη και πρέπει
να παραμείνουν τέτοιοι.
Τέλος
η ανωτέρω συζήτηση έγινε στο Δημοτικό Συμβούλιο Βόλου το βράδυ της Πέμπτης
30/1/2014. Την προηγούμενη 29/1/2014 αναρτήθηκε στο διαδίκτυο το προαναφερθέν
σχέδιο Νόμου για τις χρήσεις γης και έλαβε σχετική δημοσιότητα. Πιστεύω ότι η
Δημοτική αρχή όφειλε να γνωρίζει την εξέλιξη αυτή και η συζήτηση για την Β φάση
της μελέτης «Αναθεώρησης και Επέκταση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Βόλου»
να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις. Επειδή όμως ποτέ δεν είναι αργά,
πιστεύω ότι στο επόμενο διάστημα των δέκα ημερών θα δούμε έκτακτες συγκλήσεις
αρμοδίων οργάνων για έκφραση γνώμης (σε πρώτο φάση) στα πλαίσια της
διαβούλευσης του σχεδίου Νόμου.
